Erken Tunç Çağı
Çaltılar Höyük’te Erken Tunç Çağı’na ait kalıntılar höyüğün tepe düzlüğünün kuzey ve güneyi ile kuzeydoğu yamacında yapılan kazılarda araştırılmıştır. Bu çalışmalarda höyüğün ovadan 11 m yükseklikte olan kuzey konisinin 10 m’lik kısmının Erken Tunç Çağı’na ait katmanlarından oluştuğu anlaşılmıştır. Bu katmanların, şimdilik, sekiz tabaka (IV.0-7) oluşturmaktadır. Bununla birlikte en altta yer alan IV.7. mimari tabaka ile höyüğün kuzeydoğu eteğinde kazılan Geç Kalkolitik Dönem’e ait V.0. mimari tabakası arasında kalan dolgunun da Erken Tunç Çağı’na ait olduğu verisinden yola çıkarak Erken Tunç Çağ’a tarihlenen mimari tabakaların sayısının daha fazla olduğu kesindir.
Çaltılar Höyük’ün tepe düzlüğünün kuzeyi ile kuzeydoğu yamacı ve eteği
Söz konusu tabakalardan en eskisini IV.7. mimari tabaka oluşturmaktadır. Bu mimari tabakada yerleşimi çevreleyen bir glacis açığa çıkartılmıştır. Farklı boyutta toplama taşlardan oluşan glacisin 45° bir açıyla höyüğün yamaç kısmının alt bölümünü çevrelediği, en alt kısmının yamacının başlangıcında olduğu ve Geç Kalkolitik Dönem yerleşiminin üzerine oturduğu görülmüştür. Höyüğün yamacı boyunca da yüzeyden izlenebilen bu glacisin kalınlığı kazılan alanda zayıf olmakla birlikte eteğin alt kısmında yığınlar halinde olan taşlardan zamanında daha kalın olduğu düşünülmektedir. Glacisin üst kısmının güneyinde, yamaç düzlüğünde yapılan kazılarda ise ağaç dikmelere ait delikler ile az sayıdaki üzerinde ağaç – dal / kamış negatifi olan çamur parçaları (pisé), çok küçük taşlar içeren bir taban ile tahrip olmuş sıvalı bir taban ortaya çıkartılmıştır. Söz konusu kalıntılardan bu kısımda yer alan yapıların duvarlarının dik olarak saplanan ağaç–dalların etraflarının saman katkılı çamurla doldurulmasıyla (wattle and daub tekniğini) oluşturulduğu anlaşılmıştır. Tabanlar ile ağaç dikmelere ait deliklerinin konumları birlikte incelendiğinde bunların en azından iki mekana ait olduğu, bu yapıların dörtgen ?? planlı olduğu görülmüştür. Bu mekanlardan batıda yer alan ve taşlı tabana sahip olanın tabanından pişmiş toprak boncuk, kemik boncuk, taştan vurgaç, çakmaktaşından dilgiler ve kemik spatül ile el yapımı açık kahverengi, kırmızımsı kahverengi ve siyah kendinden astarlı; kırmızı ve kırmızımsı kahverengi gerçek astarlı çanak, çömlek, testi, kapak ve Kiklad Tavasına ait parçalar ele geçmiştir. Bu mekanın doğusunda yer alan sıvalı tabana sahip mekandan ise pişmiş topraktan damga mühür, radyolaritten çekirdekler, İç Anadolu obsidyeninden ve çakmaktaşından dilgiler ve cüruf parçası ele geçmiştir. Bu yapıların tabanlarında bulunan Kiklad Tavasına ait parça yerleşimin deniz aşırı ilişkilerini; İç Anadolu kökenli obsidyen dilgiler ise yerleşimin Geç Kalkolitik Dönem’den itibaren İç Anadolu Bölgesi ile olan ilişkilerini devam ettirdiğini göstermesi bakımından önemlidir.
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu yamacı, Erken Tunç Çağı IV.7. mimari tabaka yerleşimini çevreleyen taş glacis
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu yamacı, Erken Tunç Çağı IV.7. mimari tabaka yerleşimine ait mimari kalıntılar
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu yamacı,
Erken Tunç Çağı IV.7. mimari tabakada ele geçen pişmiş toprak mühür
Erken Tunç Çağı’na IV. 6-1. mimari tabakalar kuzeydoğu yamaçta dar alanlarda saptanmıştır. Bu mimari tabakalarda küçük taşlı, sıkıştırılmış topraktan ve beyaz kireçli tabanlara ait parçalar ile wattle and daub tekniğinde yapılan duvarlara ait ağaç dikmelere ait delikler ve üzerinde ağaç – dal / kamış negatifi olan pisé parçaları açığa çıkartılmıştır. Bunun yanı sıra IV.6. mimari tabakada bulunan yanmış pisé parçaları, taşlar ile küçük buluntulardan, bu tabaka yerleşiminin büyük bir yangın geçirdiği anlaşılmıştır.
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu yamacı, Erken Tunç Çağı IV.0-6. mimari tabaka yerleşimlerine ait mimari
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu yamacı
Erken Tunç Çağı IV.6. mimari tabakada ele geçen
pişmiş toprak minyatür kap
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu yamacı
Erken Tunç Çağı IV.1. mimari tabakada ele geçen
pişmiş toprak gaga ağızlı testi
Erken Tunç Çağı’nın en geç evresini oluşturan IV.0. mimari tabakasında ise daha geniş alanlarda araştırılmıştır. Kuzeydoğu yamaçta yapılan kazılarda bu evre yerleşimin de kendi içinde farklı evreleri olan taş glacisle çevrelendiği anlaşılmıştır. Bu glacisin geç evresinde daha büyük taşların kullanıldığı tespit edilmiştir. Glacisin güney ve güneybatısında, höyüğün tepe düzlüğünde yapılan kazılarda bu evreye ait dört mekan tespit edilmiştir. Bu mekanlar taştan örülmüş duvarlarının ortak duvarlara sahiptir. Mekanlardan glacisin güneyinde yer alanlarından doğudaki mekan üzerinden isnsitu durumda çok sayıda kap açığa çıkartılmıştır. Kapların karakterinden bu alanın depo olarak kullanıldığı anlaşılmıştır. Batıda yer alan ve güneybatı bölümü kısmen açığa çıkartılan mekanda ele geçen buluntular ise bu mekanın kullanım amacının farklı olduğunu ortaya koymuştur.
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu yamacı,
Erken Tunç Çağı IV.0. mimari tabaka yerleşimine ait mimari
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu yamacı,
Erken Tunç Çağı IV.0. mimari tabakasına ait pişmiş toprak testicik
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu yamacı,
Erken Tunç Çağı IV.0. mimari tabakasına ait pişmiş toprak fincan
Glacisin güneybatısında, höyüğün tepe düzlüğünün kuzeyinde yer alan iki mekan ise bir kapı ile birbirine bağlanmaktadır. Batıda yer alan mekana kuzeyden girişi sağlayan başka bir kapı daha bulunmaktadır. Arkaik Dönem’de tahrip edilen bu mekanların duvar diplerine yakın kısımlarında kapalı kapalı kaplara ait parçalar ile kapı boşluğunda Çaltılar Höyüğe Batı Anadolu’dan başka bir yerleşimden geldiği kesin olan oluk bezemeli boyunlu bir kap bulunmuştur.
Çaltılar Höyük’ün tepe düzlüğünün kuzeyi,
Erken Tunç Çağı IV.0. mimari tabaka yerleşimine ait mimari
IV.0. mimari tabakasına ait diğer kalıntılar ise höyüğün tepe düzlüğünün güneyinde yapılan kazılarda açığa çıkartılmıştır. Bu alanda yapılan çalışmalarda saptanan ağaç dikmelere ait deliklerin henüz ne tür bir yapıya ait olduğu, kazılan alanın dar olması nedeniyle bilinmemektedir. Ancak belirtilen alanın güneyinde yer alan ve birbirine oldukça yakın olan deliklerin kuzeydoğu yamaçta açığa çıkartılanlardan daha büyük çapa sahip oldukları ve delik boşluklarının kuzeyden güneye doğru eğim yaptıkları görülmüştür. Söz konusu eğimden yola çıkarak bu deliklerin bir yapının güney duvarını oluşturduğu söylenebilir. Yuvarlak çaplı bu deliklerin kuzeyinde ise dikdörtgene yakın kesit veren ağaç dikmelere ait delikler açığa çıkartılmıştır. Mekanın içinde yer alan bu deliklerin ise nasıl bir mimarinin parçası olduğu henüz anlaşılamamıştır. Bu mekanla bağlantılı olarak ele geçen seramik içinde çanak, gaga ağızlı testi ve tankard tipi kaplara ait parçalar yer almaktadır.
Çaltılar Höyük’ün tepe düzlüğünün güneyi,
Erken Tunç Çağı IV.0. mimari tabaka yerleşimine ait mimari