Geç Kalkolitik Dönem
Çaltılar Höyük’ün en erken yerleşmesi, şimdilik, Geç Kalkolitik Dönem’e tarihlenmektedir. Höyüğün kuzeydoğu eteğinde yapılan kazılarda yüzey toprağının hemen altından Geç Kalkolitik Dönem’e ait kalıntılar açığa çıkartılmıştır. Günümüze kadar yapılan kazılarda bu döneme ait dört mimari tabaka tespit edilmiştir.
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu eteği Geç Kalkolitik Dönem kalıntıları
Bu mimari tabakalardan V.3. ve V.2. tabakalara ait kalıntılar sondaj çalışmalarında tespit edilmiştir. En altta yer alan V.3. mimari tabaka kalıntıları ağaç dikmeye ait delik ile sıkıştırılmış toprak taban üzerinde yer alan kaba mutfak kaplarına ait parçalardan oluşmaktadır. V.2. mimari tabakasına ait kalıntılar da yuvarlak planlı bir yapının kuzey bölümünden meydana gelmektedir. Yapının duvarına ait ağaç dikmelere ait delikler ile az sayıdaki üzerinde ağaç – dal / kamış negatifi olan çamur parçaları (pisé), yapının duvarının dik olarak saplanan ağaç–dalların etraflarının saman katkılı çamurla doldurulmasıyla (wattle and daub tekniğini) oluşturulduğu anlaşılmıştır. Geç Dönem’de tahrip edilen bu yapıya ait çok seramik ele geçmiştir.
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu eteği Geç Kalkolitik Dönem V.2. mimari tabaka kalıntıları
V.1. ve V.0. tabakalar ise daha geniş alanlarda araştırılmıştır. Kazılarda V.2. tabakada mimaride uygulanan wattle and daub tekniğinin bu mimari tabakalarda da devam ettiği; bunun yanı sıra mimaride kerpicin de kullanılmaya başlandığı tespit edilmiştir. Bu tabaklardan V.1. mimari tabakasında bitişik olarak inşaa edilmiş dikdörtgen planlı bir küçük ve bir büyük mekan açığa çıkartılmıştır. Mekanlardan büyük olanı Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda olup duvarları wattle and daub tekniğinde yapılmıştır. Bu mekanın batısında yer alan aynı doğrultuda olan küçük mekanın duvarlarında ise farklı bir teknik uygulanmıştır. Kazılarda bu mekanın doğu ve batı duvarlarına ait ağaç dikmelere ait delikler ile bu deliklerin yakınında, mekanın dışında, küçük boyutta yanmış ve yıkılmış kerpiçler ortaya çıkartılmıştır. Oldukça küçük boyutlu olan bu kerpiçlerin ağaç dikmelerle birlikte duvar örgüsünde kullanıldığı kesindir. Küçük mekan içinde bulunan geniş-uzun boyunlu çömlek ve çömleklere ait parçalar bu mekanın depolama alanı olarak kullanıldığını; büyük mekanda ele geçen daha çok çanaklardan oluşan kap parçaları ise bu mekanın yaşam alanı olarak kullanıldığını göstermesi bakımından önemlidir.
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu eteği Geç Kalkolitik Dönem V.1-3 mimari tabakalara ait kalıntılar
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu eteği
Geç Kalkolitik Dönem V.1 mimari tabakası
küçük mekanda bulunan çömlek
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu eteği Geç Kalkolitik Dönem V.1-3 mimari tabakalara ait kalıntılar
Geç Kalkolitik Dönem’in sonuna tarihlenen V.0. tabakasında yerleşim kalın bir taş glacis ile çevrelenmiştir. Bu glacisin höyüğün doğusundan geçen Küçüklü Çayı’nın taşkınlarından korunmak amacıyla yapıldığı düşünülmektedir. Glacisin iç kısmında dikdörtgen planlı bir yapı yer almaktadır. Wattle and daub tekniğinde yapılan duvarlara sahip bu yapının tabanı beyaz renkte kireçle sıvanmıştır. Bu tabanla birlikte yapı içinde saptanan ağaç dikmelere ait deliklerin diziliş sırasından yapının semerdam biçiminde bir çatıya sahip olduğu düşünülmektedir. Bu yapıyla bağlantılı ele geçen seramik içinde yer alan kırmızı geçek astarlı ve ince cidarlı kaplara ait örnekler seramikte yeni bir uygulama olarak karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte yapının tabanında ele geçen İç Anadolu kökenli obsidyenler, yerleşimin Anadolu’nun iç kesimleri ile bağlantısını ortaya koyması ve Batı Anadolu’nun sahil kesimindeki çağdaş diğer yerleşimlerinden farklılık göstermesi bakımından önemlidir.
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu eteği Geç Kalkolitik Dönem V.0-1 mimari tabakalara ait kalıntılar
Çaltılar Höyük’ün kuzeydoğu eteği Geç Kalkolitik Dönem V.0. mimari tabakaya ait yapı